Polska poniosła już katastrofalne straty w swoim dziedzictwie kulturowym. O ile więcej może sobie pozwolić na utratę z chciwych rąk destrukcyjnych ludzi, którzy wyruszają z wykrywaczami metali, próbując opróżnić miejsca historyczne z zachowanych w nich artefaktów, aby dodać je do własnych kolekcji (lub sprzedać)? [Patrycja Bodzek-Kurzyńska, "
Looting of Polish legacies finds its way to German auctions"BritishPoles.uk 15th May 2023]
.Polskie zabytki bardzo często pojawiają się na wielu niemieckich aukcjach, np. na aukcji Hermann Historica w 2022 i 2023 roku.
Okropności wojny powodują niezmierzone ludzkie cierpienie i prowadzą do systematycznej grabieży skarbów kultury. Polska, kraj spustoszony przez II wojnę światową, była świadkiem grabieży swoich zbiorów sztuki, co skutkowało utratą bezcennych arcydzieł. Kilkadziesiąt lat później bolesny rozdział historii nadal się rozwija, gdy polskie dzieła sztuki zrabowane podczas wojny wracają na niemieckie aukcje.
Polska, będąca domem dla bogatego dziedzictwa kulturowego, bardzo ucierpiała podczas II wojny światowej. Reżim niemiecki obrał za cel polskie muzea, galerie i kolekcje prywatne, konfiskując tysiące dzieł sztuki. Te skradzione arcydzieła były często wysyłane do Niemiec, gdzie miały służyć jako trofea lub były sprzedawane na aukcjach.
Szacuje się, że Niemcy zrabowali w Polsce ok. 516 tys. pojedynczych dzieł sztuki. Obecnie Ministerstwo Kultury skatalogowało ponad 63 tysiące obiektów.
Grabież dzieł sztuki w Polsce rozpoczęła się już w 1939 r., kiedy to zarówno okupanci niemieccy, jak i sowieccy aktywnie uczestniczyli w systematycznych kradzieżach. Ta grabieżcza operacja została skrupulatnie zaplanowana i zorganizowana. Prawdziwy zakres grabieży pozostaje niepewny, ponieważ prawdopodobnie było wiele przypadków, w których dzieła sztuki o niższej wartości, które nie zostały oficjalnie zarejestrowane, zostały nielegalnie zabrane przez zwykłych żołnierzy.
Według szacunków, obejmujących tylko dzieła udokumentowane i zagrabione przez Niemców, Polska straciła 2800 obrazów artystów europejskich, 11 000 obrazów artystów polskich, 1500 rzeźb, 15 milionów książek, 75 000 rękopisów, 22 000 starodruków, 25 000 map historycznych, 300 000 grafik i 50 000 rękopisów muzealnych. Ogólny wpływ na biblioteki był ogromny, z całkowitą utratą około 22 milionów pozycji.
Liczby te nie obejmują jednak kradzieży dokonanych przez armię sowiecką. Co więcej, biorąc pod uwagę szerszy kontekst, Polska doświadczyła utraty ponad 70% swojego dziedzictwa kulturowego.
[...]
W ostatnich latach zauważalne jest pojawienie się skradzionych przedmiotów z okresu II wojny światowej. Warto zauważyć, że cenne i wyjątkowe dzieła często powracają na nieoficjalne aukcje prowadzone w sieci zaufanych osób. Jednak wiele mniej wartościowych rzeczy wychodzi na jaw. To rzeczy, które Niemcy i Rosjanie zrabowali, często zwykłym żołnierzom, nie tylko z muzeów, ale także z polskich domów. Przedmioty te mogły być przechowywane w piwnicach lub na strychach, by zostać zapomnianym lub pozostawionym po śmierci pierwotnych właścicieli, ostatecznie odkrytym przez ich potomków.
Zob. też: '
Pół miliona dzieł sztuki ukradziono w czasie wojny. Polska stara się je odzyskać', Bankier 3.12.2022
Skradzione Zabytki: Krajowy wykaz zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem [
Historia Wykazu].
Marek Kozubal, '
Krajowy rejestr utraconych dóbr kultury. Spis, którego nie ma', Rzeczpospolita 19.04.2022
