Okruchy Przeszłości: Błędna interpretacja konwencji z Faro

W ostatnich czasach modne stało się wśród kolekcjonerów artefaktów na poparcie ich „praw kolekcjonerskich” powoływanie się na tzw.  Konwencję Faro [Council of Europe Framework Convention on the Value of Cultural Heritage for Society/ Ramowa konwencja Rady Europy o wartości dziedzictwa kulturowego dla Społeczeństwo], sporządzonej w Faro dnia 27 października 2005 r. (Dz. U. poz. 397), dalej jako: Konwencja z Faro. Niektórzy tzw 'detektoryści' twierdzą, że ich „prawo” do wykopywania, zbierania, posiadania i sprzedaży zabytków archeologicznych jest spełnieniem postulatu zawartego w artykule 12 „Konwencji z Faro”. Jest to często wykorzystywane jako usprawiedliwienie dla umożliwienia „potrzebom” kolekcjonerów takich towarów (i tych, którzy czerpią zyski z handlu nimi) nad innymi interesami.

W szczególności twierdzi się, że Konwencja stanowi, że poszukiwacze artefaktów muszą mieć zatem nieograniczone możliwości usuwania ich w tym celu ze stanowisk archeologicznych, tak aby zainteresowane w tym osoby prywatne mogły gromadzić osobiste/prywatne kolekcje tych artefaktów, ignorując fakt, że uszkadza i niszczy stanowiska archeologiczne oraz możliwość ich wykorzystania przez kogokolwiek innego (w tym między innymi archeologów) do tworzenia obiektywnej wiedzy o przeszłości.

"Konwencja z Faro" jest międzynarodowym dokumentem przyjętym przez Radę Europy w 2005 roku. Jej celem jest promowanie ochrony dziedzictwa kulturowego poprzez uznawanie jego wartości dla społeczeństwa i umożliwianie jak najszerszego dostępu do kultury. Jednakże, Konwencja z Faro nie może być używana do usprawiedliwienia wykrywania metali i zbierania antyków, zwłaszcza gdy prowadzi to do niszczenia stanowisk archeologicznych. Istnieje wiele powodów, dlaczego takie działania nie mogą być usprawiedliwiane jako "dostęp do kultury". Oto kilka z tych powodów: 

Ochrona dziedzictwa kulturowego: Konwencja z Faro podkreśla potrzebę ochrony dziedzictwa kulturowego jako wartości dla społeczeństwa. Wykrywanie metali i zbieranie antyków bez należytej dokumentacji i badań archeologicznych prowadzi do nieodwracalnej utraty informacji historycznych i archeologicznych, które są niezbędne do zrozumienia naszej przeszłości.

Zasada nieuszczerbienia: Konwencja z Faro podkreśla zasadę nieuszczerbienia, która wskazuje, że działania podejmowane w imię kultury nie powinny naruszać, niszczyć lub usuwać dziedzictwa kulturowego. Wykrywanie metali i zbieranie antyków może prowadzić do niekontrolowanego i niszczącego wydobycia artefaktów, co stoi w sprzeczności z tą zasadą.

Legalność i regulacje: Wiele krajów ma przepisy prawne, które regulują wykrywanie metali i zbieranie antyków. Działania te mogą być nielegalne lub wymagać odpowiednich zezwoleń. Konwencja z Faro nie może usprawiedliwiać naruszania przepisów prawnych, zwłaszcza jeśli prowadzi to do utraty dziedzictwa kulturowego.

Właściwa dokumentacja i badania archeologiczne: Badania archeologiczne i profesjonalna dokumentacja stanowisk są nieodzowne dla zrozumienia kontekstu historycznego i kulturowego. Wykrywanie metali bez odpowiednich badań i dokumentacji prowadzi do utraty tych cennych informacji i uniemożliwia pełne zrozumienie i interpretację przeszłości. 

Ważne jest zatem zrozumienie, że Konwencja z Faro promuje szerszy dostęp do kultury poprzez edukację, badania i ochronę dziedzictwa kulturowego, ale nie daje usprawiedliwienia dla działań, które niszczą stanowiska archeologiczne i naruszają przepisy prawne. W celu ochrony i zachowania naszego dziedzictwa kulturowego, ważne jest przestrzeganie zasad i przepisów dotyczących archeologii i odpowiedniego zarządzania tym dziedzictwem.