Okruchy Preszłości: Ułomny "Dialog"

Od lat 90. XX wieku podejmowano wiele prób uregulowania różnic w opiniach dotyczących traktowania zasobów archeologicznych między poszukiwaczami zabytków a archeologami zawodowymi zainteresowanymi ochroną dziedzictwa archeologicznego. Poszukiwaczom artefaktów zależało na wprowadzeniu zmian legislacyjnych ułatwiających dostęp do materiału archeologicznego oraz innych pozostałości materialnych i reliktów przeszłości. Przełom nastąpił w 2003 roku, ale najwyraźniej chcieli więcej. 

PZE powołano w listopadzie 2018 do działania jako organizacja reprezentująca detektorystów i pokazująca „dobre oblicze” hobby, prowadziła szkolenia, proponowała współpracę z archeologami i ogólnie starała się projektować wizerunek hobby jako nieszkodliwego, niegroźnego, pasję, która dotyczyła tylko „zrozumienia przeszłości”. 

 Pojawił się problem polegający na tym, że poszukiwacze-hobbyści po prostu z jakiegoś powodu nie mogli zrozumieć niektórych podstawowych zasad archeologicznych leżących u podstaw tego, co archeolodzy mówili o skutkach przypadkowego kopania w miejscach i wyciągania przypadkowych metalowych przedmiotów. Stało się to jednostronnym dialogiem niedosłyszących, w którym detektoryści bezkompromisowo domagali się od archeologów wyrzeczenia się zasad konserwacji stanowiska archeologicznego, aby dostosować się do nich, hobbystów (bo „passionaci”). Nie myślano o tym, by zaakceptowali to, co robią, jako szkodliwe i dostosowali swoje praktyki, aby były bardziej przyjazne dla (historycznego) środowiska, a tym samym bardziej zrównoważone. Deklarując, że troszczą się o „pomoc w ochronie” archeologicznych zapisów przeszłości, detektoryści widzieli w tym jedynie „odzyskanie” („ratowanie”) luźnych artefaktów, a nie ochronę stanowisk i złóż, których stanowiły integralną część.

A niestety, zamiast zmagać się z pojęciami i ich zrozumieniem, Polski Związek Eksploratorów (PZE) zdecydowało się na bezpośrednią konfrontację z archeologią i wszczęło akcję publicznie oskarżającą ich o działalność przestępczą....